اسفراين از روزگار كهن تا كنون به نام های گوناگونی مانند «مهرگان»، «مهرجان»، «ميان آباد»، «سپهرآيين»، «اسپرآيين»، «اسپراين»، «اسبراين»، و «زابرين» ناميده شده است. نام نخستين اسفراين را «مهرگان» خوانده اند که در عربی به «مهرجان» تبديل شده است. عرب ها به خاطر زيبايی و شادابی كه اسفراين داشت و يادآور سرسبزی و خرمی يمن بود، آن را به نام كشور سبا، «بلقيس» ناميدند. اما اين نام، نامی تشريفاتی بوده و اندك اندك فراموش گشت. شماری از نويسنده گان و تاريخ نگاران براين باورند كه اين شهر را اسفنديار بنا نهاده و از اين رو آن را اسفراين خوانده اند، که به نظر می رسد اين داوری بر پايه روايت های اساطيری باشد. برخی از زبان شناسان نيز بر اساس ريشه های لغوی اين نام را برگرفته از «سپهر آيين» به معنای آيين آسمانی می دانند.
اسفراين، مانند ديگر شهرهای خراسان جزو نخستين مراكز جمعيتی است، كه آريايی ها پس از ورود به ايران، در آن جا ساكن شده اند. اين سرزمين بخشی از سرزمين پارت باستانی بوده و در روزگار اشكانيان، از آبادی های مهم «ابرشهر» يا نيشابور به شمار می آمده است. در دوران ساسانی شاهزاده گان اين خاندان در آن رفت و آمد می كردند.
در 31 هـ . ق در روزگار خلافت عثمان بن عفان، اسفراين به دست عبدالله بن عامرگشوده شد. در 205 هـ . ق، طاهر ذواليمينين، فرمانروای خراسان شد و در 207 هـ . ق،‌ در مسجد جامع نيشابور، هنگام ايراد خطبه، از خليفه نامی نبرد و نخستين حكومت مستقل ايرانی را در دوران اسلامی به وجود آورد. اسفراين در اين زمان، بخشی از نيشابور شمرده می شد. يعقوب ليث صفاری، پس از گشودن بلخ، باميان و گرديز در شعبان سال 259 هـ . ق، ‌از راه قهستان و قاين، رهسپار نيشابور شد و آن ناحيه و پيرامونش، از جمله اسفراين را به قلمرو حكومت خود افزود. اسفراين درزمان حكومت امير نصر سامانی (301 – 331 هـ . ق) و جانشينانش تابع نيشابور و جزو حكومت آنان بود.
پس از چيره گی سلجوقيان بر خراسان، بيغو حكمران هرات، نيشابور و اسفراين شد. در اين دوران، اسفراين مورد تاخت و تاز غزها قرار گرفت و در روزگار سنجر (548 هـ . ق) مورد چپاول اين قوم قرار گرفت. در سال های 617 و 725 هـ . ق نيز به ترتيب مغولان و تيمور لنگ اسفراين را مورد هجوم و غارت قرار دادند.
جنبش سربداری در سال 737 هـ . ق، به دنبال مرگ ايلخان ابوسعيد، نخست در سبزوار و به زودی اسفراين، جاجرم و بيارجمند پا گرفت. از اين پس امير عبدالرزاق، به نام خويش سكه زد و آيين شيعه دوازده امامی را استوار گردانيد. اسفراين در دوران صفوی در قلمرو آنان بود و گاه توسط اوزبكان مورد تاخت و تاز قرار می گرفت. در ناملايمات پس از صفويه، مردم به محل كنونی شهر اسفراين كه در آن روزگار «ميان آباد» ناميده می شد، كوچ كردند. در دوران قاجاريه، حكومت اسفراين از سوی شاهان قاجار، در دست بزرگان شادلو بود.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: